پرسشی مهم و بنیادین؛ آیا مسائل سیاسی مانند اصول دین تحقیقی هستند و باید خود افراد در آنها با تحقیق و بررسی به نتیجه و تصمیم گیری برسند و یا مانند فروع دین می‌توان در آنها از نظر متخصصین تقلید و تبعیت کرد؟

اصول دین اشاره به حوزه عقاید و باورهای ما در قلمرو کلان دین و فروع دین اشاره به حوزه احکام و تکالیف عملی ما در قلمرو کلان دین داشته و اخلاق و آداب اشاره به حوزه فضایل و ارزش‌ها در قلمرو کلان دین دارد.

اما سیاست؛ به عقیده و باور تشیع اصیل، سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ما است. به عبارتی سیاست نیز سه حوزه اشاره شده در قلمرو دین را دارا می‌باشد لذا تفکیک سیاست از دین یک تفکیک انتزاعی است.

با توجه به عبارات فوق در برخی مسائل سیاسی باید شخصاً تحقیق و بررسی کرد و به نتیجه و تصمیم رسید و در برخی مسائل باید از نظر متخصصین تقلید و تبعیت نمود. اخلاق و ادب نیز اصل حاکم بر این دو حوزه می‌باشد.

نفس و اصل رای دادن به عنوان اعتقاد و باور به مسئول بودن انسان در خصوص سرنوشت خود و جامعه در حوزه اول قلمرو دین یعنی اصول دین تعیین تکلیف می‌شود و به عبارتی یک بحث کلامی مبتنی بر تحقیق است.

کم و کیف و حدود و ثغور مصادیق و گزینه‌ها در رای دادن مصداقی به عنوان یک عمل و کنش اجتماعی در حوزه دوم قلمرو دین یعنی فروعات تعیین و تکلیف می‌شود و به عبارتی یک بحث فقهی مبتنی بر اجتهاد، احتیاط و یا تقلید است.

اینکه در یک مسئله سیاسی مانند انتخابات به چه کسی باید رای بدهیم سه راه برای تشخیص تکلیف داریم؛ یا باید مجتهد(کارشناس سیاسی) باشیم، یا احتیاط کنیم(کشف وحدت نظر کارشناسان) و یا از نظر متخصصِ عادل تبعیت کنیم.